| ARVAS |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
Türk halkları
Türk boylarının yaşadıkları bölgeler
Türk halkları veya Türk boyları, Avrasya'da geniş bir coğrafyada dağınık olarak yaşayan ve Türkçenin çeşitli şive ve lehçelerini konuşan Türk boyları grubudur.
Konu başlıkları
Coğrafi dağılım
Türk halklarının 1995 yılındaki verilere göre toplam nüfusu 190 milyona ulaşmıştır.[1] Türkiye Türkleri bu toplamın yarıya yakın bir bölümünü oluştururlar. Türk dillerini ikinci dil olarak konuşanların sayısı 10-15 milyon arasında tahmin edilmektedir.
Yukarıdaki ülkelerden başka, Rusya, İran, Çin, Tacikistan ve Afganistan'da Türk dilleri konuşan azınlıklar önemli bir sayı tutarlar. Osmanlı Devleti'nin yayılma alanında bulunan Yunanistan, Bulgaristan,Romanya, Kosova, Makedonya, Suriye ve Irak'ta Türkçe konuşan topluluklar bulunur. Ayrıca modern dönemdeki işçi göçleri sonucunda, Almanya, Hollanda, Fransa, Belçika, Avusturya, İsviçre ,İsveç ve İngiltere gibi Avrupa ülkelerinde önemli Türk toplulukları oluşmuştur.
Aşağıda çeşitli Türk dillerini anadili olarak konuşan toplulukların yerleşim alanları ve yaklaşık nüfusları gösterilmiştir.
|
Şive/Lehçe
|
Ülke
|
Bulunduğu Ülke
|
Nüfus Tahmini
|
|
|
|
|
70-80 milyon
|
|
|
|
|
24-30 milyon
|
|
|
|
|
23 milyon
|
|
|
|
|
15 milyon
|
|
|
|
|
12 milyon
|
|
|
|
|
7,5 milyon
|
|
|
|
|
10 milyon
|
|
|
|
|
4 milyon
|
|
|
|
|
1,8 milyon
|
|
|
|
|
1,8 milyon
|
|
|
|
|
1,5 milyon
|
|
|
|
|
500 bin
|
|
|
|
|
500 bin
|
|
|
|
|
400 bin
|
|
|
|
|
380 bin
|
|
|
|
|
300 bin
|
|
|
|
|
280 bin
|
|
|
|
|
200 bin
|
|
|
|
|
70 bin
|
Diğer ülkelerdeki Türk halklarıYukarıda anılan bağımsız devletler dışında, Rusya Federasyonu'na ait olan bazı özerk cumhuriyetlerde Türk dilleri resmî dil veya resmî dillerden biri konumundadır: Altay, Başkortostan, Çuvaşistan, Dağıstan, Hakas, Karaçay, Balkar, Tataristan, Tuva, Taymir ve Saha. Bunların her birinin bayrağı, parlamentosu, yasaları ve kendi resmî dilleri vardır.
İran'da Tebriz, Erdebil, Urmiye, Zencan ve Hemedan bölgeleri, Kuzey Irak'ta Kerkük, Gürcistan'da Akhaltzikhe (Ahıska), Çin'de Kansu bölgesi, Yunanistan'da Batı Trakya, Afganistan'da Mezar-ı Şerif çevresi, Romanya`da Dobruca'ın batısında Kobro nehri çevresi,Bulgaristan'ın Rodop ve Deliorman bölgeleri, yerleşik Türk halklarının yoğun olarak yaşadığı bölgelerdir.
Türkiye'deki Türk halkları dil dağılımı
|
Ad
|
Asıl ve diğer adları
|
Konuşan kişi
|
Bölgeler
|
Dil ailesi ya da grup
|
ISO numarası
|
|
|
Azərbaycanca
|
550,000 (-)
|
Bayburt, Kars, Iğdır
|
|
ISO 639-3: azj (İngilizce)
|
|
|
Қазақша-Qazaqşa
|
1,500 (+)
|
|
|
ISO 639-3: kaz (İngilizce)
|
|
|
Кыргызчa
|
3,123 (+)
|
Van Ulupamir köyü, Malatya, İstanbul, Nevşehir
|
|
ISO 639-3: kir (İngilizce)
|
|
|
Qırımtatarca / Kırım Türkçesi[2][3]
|
bilinmiyor
|
Ankara (Polatlı ilçesi Karakuyu köyü), Bursa, İzmir, İstanbul, Yozgat
|
|
ISO 639-3: crh (İngilizce)
|
|
|
Noğay tili
|
600,000
|
Konya-Ilgın ilçesi ve Şeker, Doğankaya, Akin, Kırkkuyu, Boğazören, Köstengil, Seyitahmetli, Mandıra köyleri
|
|
|
|
|
O`zbek tili
|
3,000
|
Hatay, Gaziantep, Şanlıurfa
|
|
ISO 639-3: uzs (İngilizce)
|
|
|
Тыва дыл
|
50
|
İstanbul, Trabzon, Edirne (Keşan), İzmir, Antalya
|
|
|
|
|
(Türkiye Türkçesi)
|
|
Tüm ülke
|
|
ISO 639-3: tur (İngilizce)
|
|
|
Türkmençe
|
1,400
|
|
|
ISO 639-3: tuk (İngilizce)
|
|
|
ئۇيغۇرچه
|
1,000 (-)
|
|
|
ISO 639-3: uig (İngilizce)
|
|
Tarihi Türk halkları ve -boyları
Günümüzün modern Türk halkları
Küçük Türk grupları
Türk Dilleri
Kafkas dilleri sayfamizda anlatildi..
Göktürk Kağanlığı
"Türk" adına tarihte ilk kez MS 6. yüzyıl ortalarında Orta Asya'da Göktürk Kağanlığı (Kök Türk veya Göktürk adıyla da bilinir) kuran bir boy veya aşiretin adı olarak tesadüf edilir. Daha eski Çin kaynaklarında sözü geçen Tu-kyu veya Tue-kue halkının Türkler olup olmadığı konusunda çeşitli görüşler mevcuttur.[kaynak belirtilmeli]
Göktürk Kağanlığı'nın kazandığı büyük prestijden ötürü, daha sonraki yüzyıllarda Oğuzlar, Kırgızlar, Türgişler gibi çeşitli boylar da "Türk" adını benimsemiştir. Ancak Sibirya'daki Sahalar (Yakutlar), Volga Bulgarları ve Çuvaşlar gibi bazı boyların tarihte "Türk" adını hiç kullanmadığı görülmektedir. Bu grupların Türk Halklarına dahil edilmesi modern etnografik tasniflerin sonucudur.[kaynak belirtilmeli]
Türk öntarihçesi ve Hiung-nu'lar
Göktürk Kağanlığı'nun ortaya çıkışından önce Türk dilleri konuşan kavimler hakkında tarihi ve epigrafik bilgi çok kısıtlıdır. Arkeolojik buluntulardan hareketle oluşturulan hipotezler, doğal olarak, önemli oranda spekülatif malzeme içerir.
Göktürk Kağanlığı'ndan 700 yıl kadar önce, MÖ 2. yüzyılda, Çin kaynaklarında Hiung-nu olarak adlandırılan bir devlet Orta Asya'ya egemen olmuştur. Ancak gerek Hiung-nu, gerek Hun'ların kullandığı dil veya dillerin Türk dilleriyle bağlantılı olup olmadığı açık değildir. Göktürk Kağanlığı, Hiung-nu İmparatorluğundan devlet yapısına ilişkin bazı gelenekleri, Tengri (tanrı) inancını ve bazı tarihi gizemleri devralmıştır. Ancak bundan hareketle dilsel veya etnik süreklilik varsayılamaz.
Chicago Üniversitesi bünyesinde 2003'te yapılan bir araştırmada, Moğolistan'da Egyin Gol'de bulunan Hiung-nu dönemine ait insan kalıntılarıyla Anadolu'da derlenen veriler arasında bazı genetik benzerlikler tesbit edilmiştir.
Anayurt
Göktürk Kağanlığı'nu kuran Türk halkının köken efsanesine 8. yüzyıla ait olan Orhun Yazıtları'nda ve daha sonraki birçok kaynakta yer verilmiştir. Buna göre Türklerin anayurdu Altay Dağlarıyakınında, Selenga ve Orhun ırmakları arasında bulunan Ötüken Ormanı idi. Bu yer Baykal Gölü'nin güney ucunun 250 km kadar güneyinde olup, günümüzde Moğolistan Cumhuriyeti sınırları içinde bulunmaktadır.
Dilsel verilerden hareket eden bazı araştırmacılar Türk dillerinin nihai kökeninin daha kuzeyde, belki Baykal Gölü'nün kuzeyinde veya doğu Sibirya'da olabileceğini ileri sürmüşlerdir. (Türk dillerinde ılıman ve soğuk iklim ormanlarına ilişkin kelimeler bozkır kuşağına ilişkin kelimelerden daha eski ve daha zengindir.)
Tarih
Çinliler, ülkelerini kuzeyden ve batıdan saldıranlara karşı koruyabilmek için Çin Seddi'ni inşa ettiler.
Orta Asya'nın "bozkır imparatorlukları" içinde Türkler daima belirleyici bir rol oynadılar; çoğu zaman bu imparatorlukların kurucu ve yönetici zümresini oluşturdular. İnsan eliyle yapılmış en büyük yapı olan Çin Seddi, Çin'in yerleşik uygarlık alanlarını Orta Asya'nın bozkır halklarına karşı korumak için MÖ 2. yüzyılda inşa edildi. Çin Seddi ortalama 15 metre yüksekliğinde ve 12.000 km uzunluğunda bir duvardır.
Göktürk Kağanlığı'nın 8. yüzyılda yıkılmasından sonra Uygurlar, bugünkü Moğolistan ve Batı Çin'i kapsayan güçlü bir imparatorluk kurdular. 10. yüzyılda Orta Asya'nın Batısında bir imparatorluk kuran Karahanlılar, Müslümanlığı benimseyen ilk Türk hanedanıydı. Yine 10. yüzyılda, Türk asıllı bir profesyonel asker olan Gazneli Mahmut (asıl adı Sebüktigin), Afganistan'ın Gazne kentinde bir imparatorluk kurarak Hindistan'ın büyük bir bölümüne egemen oldu.
Orta Doğu'nun İslam ülkelerinde Türkler 8. yüzyıldan itibaren profesyonel paralı asker olarak önemli bir yer edinmişlerdi. 9. yüzyıl sonunda Abbasi İmparatorluğu'nun zayıflamasıyla çeşitli Türk askeri hanedanları Mısır, Bağdat ve İran'da bağımsız veya yarı bağımsız devletler kurdular.
13. yüzyıl sonunda Anadolu'da kurulan Türk devletlerinden biri olan Osmanlı Devleti, İslam dünyasının en güçlü imparatorluğu haline geldi. Balkan Yarımadası'nı fethetti; 16. yüzyılda bir yandan Viyana'ya, diğer yandan Cezayir'e kadar dayandı.
Orta Asya'nın egemenliği 13. yüzyılda Cengiz Han'ın kurduğu Moğol hanedanının eline geçti. Ancak Moğol İmparatorluğu'nda da Türkler kilit mevkilerde idi ve Moğol ordularının büyük bir kısmı Türklerden oluşuyordu. 14. yüzyılda Orta Asya ve İran'ı fetheden Timur, soyca Cengiz Han soyundan olmayan ve Türklerle yapılan evliliklerden sonra Türk özelligide taşımış Türkçe konuşuyor ve bir Moğol aristokrasisine dayanıyordu. 16. yüzyıl başında Özbek Han önderliğindeki Şeybani'lerin istilasından sonra Orta Asya'da bir daha güçlü bir imparatorluk doğmadı. Orta Asya'daki Türk beylikleri 18. ve 19. yüzyıllarda güçlenen Rusya İmparatorluğu'nun egemenliği altına girdiler.
Bilimsel
19. yüzyıldan itibaren Türk kavimlerinin ortaklıklarını vurgulayan siyasi ve kültürel düşüncenin adı Türkçülük'tür. Türk halklarının dilleri, kültürleri ve tarihi ile meşgul olan bilim dalının adı Türkoloji'dir.
BAĞIMSIZ TÜRK DEVLETLERİ
AZERBAYCAN
***
KAZAKİSTAN
***
KIRGIZİSTAN
***
KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ
***
ÖZBEKİSTAN
***
TÜRKMENİSTAN
|
|
|
|
|
|
| |
Bugün 473229 ziyaretçikişi burdaydı! |
|
|
|
|
|
|
|
